Aφιερώματα Περιοδικών
ΤΟ ΜΠΑΡΑΖ ΤΟΥ '84 – Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ ΟΠΑΔΩΝ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΤΟΥ '80
Ο τομέας που δούλευε πιο σωστά από κάθε άλλο στην Ελλάδα της δεκαετίας του 80 και χαρακτηρίστηκε από κάποιους "βαριά βιομηχανία του ελεύθερου χρόνου" ήταν οι οργανωμένες εκδρομές με πούλμαν. Οργανωμένοι οπαδοί, εκδρομές σχολείων, πολιτικές νεολαίες, αθλητικές ομάδες, ορειβατικοί, πολιτιστικοί και κάθε λογής σύλλογοι, κάθε Σαββατοκύριακο και όχι μόνο γεμίζανε ουρές ολόκληρες με πούλμαν τους δρόμους και τις εθνικές οδούς σε μια εποχή που η μέση ελληνική οικογένεια είχε ένα ή κανένα αυτοκίνητο και οι επιλογές στη διασκέδαση ήταν λίγες. Το αποκορύφωμα ήταν οι προεκλογικές συγκεντρώσεις σε μεγάλα αστικά κέντρα όπου οργανωνόταν εκστρατείες, ενώ στις εκλογές του 85 και του 89 τα πούλμαν που έφταναν στην Αθήνα για τις ομιλίες των 2 μεγάλων κομμάτων μετριόταν σε πολλές εκατοντάδες. Ο Έλληνας είχε εντρυφήσει στον τομέα αυτό και στα φωτοτυπάδικα έβρισκες ακόμα και ειδικά έντυπα, κόλλες αναφοράς με στήλες χωρισμένες ειδικά για συμπλήρωση στοιχείων για οργανωμένη εκδρομή. Δεν είναι τυχαίο ότι το μόνο πράγμα που τηρούταν η σειρά με θρησκευτική ευλάβεια ήταν η είσοδος στα πούλμαν. Σε όλα τα άλλα δεν υπήρχε ποτέ καμία σειρά, οι τσακωμοί στην ουρά ήταν ρουτίνα και αν περίμενες στην ουρά πχ σε κάποιο ταμείο και τολμούσες να χαζέψεις δεξιά-αριστερά για λίγα δευτερόλεπτα σίγουρα γυρνώντας θα συναντούσες τη δυσάρεστη έκπληξη να σε κοιτάει κάποιος που ήταν πίσω και ξαφνικά βρέθηκε μπροστά σου με το βλέμμα «ας πρόσεχες». Ήταν τέτοια η τεχνογνωσία της χώρας στον τομέα αυτό που μια εκστρατεία μπορούσε να οργανωθεί σε dt.Κάτι τέτοιο έγινε και το 1984 στο μπαράζ της Λάρισας που συναντήθηκε ο ΠΑΣ Γιάννινα με τον Πανιώνιο για την αποφυγή του υποβιβασμού.
Ούτε 200 πούλμαν δεν κατέφθασαν στη θεσσαλική πρωτεύουσα στις 19 Μαΐου 1984. Για την ακρίβεια 199. 42 με πανιώνιους και 157 με οπαδούς του ΠΑΣ. Συνολικά πολλοί περισσότεροι από 12.000 φίλοι του ΠΑΣ μετακινήθηκαν στη Λάρισα εκείνη τη μέρα που είναι και το ρεκόρ της δεκαετίας μετακίνησης οπαδών από μια πόλη σε άλλη μαζί με τη μετακίνηση των φίλων του Ηρακλή στον τελικό του 87 (over 10.000) που δυστυχώς δεν έτυχε μεγάλης προσοχής επειδή έγινε ακριβώς τις επόμενες μέρες της κατάκτησης του ευρωμπάσκετ. Άλλες μεγάλες εκδρομές ήταν των παοκτζήδων και των λαρισινών στον τελικό του 85, των αρειανών το 88 στη Γάνδη, των παναθηναϊκών το 87 στο Βελιγράδι (εκτός από τους φοιτητές). Θα μπορούσαν, αλλά δεν ήταν μεγαλύτερες σε αριθμό οι επεισοδιακές παρουσίες των παοκτζήδων στους τελικούς του 81 και του 83 (ξύλο και των γονέων), των λαρισινών αντίστοιχα το 82 και το 84 και των οφητζήδων το 87, ενώ δεν ακούμπησαν καστοριανοί και ηρακληδείς το 80 σε έναν τελικό - οπαδική σούπα και την ίδια χρονιά ατύχησαν ολυμπιακός και άρης να συναντηθούν για μπαράζ πρωταθλήματος σε μικρό γήπεδο. Μιλάμε πάντα για 80's και για μετακινήσεις πληθυσμών σε άλλη πόλη. Δε μετράμε δηλαδή ολυμπιακούς, παναθηναϊκούς, αεκτζήδες στο Καραϊσκάκη με εθνικό, σε Ριζούπολη, σε Πάτρα και Κόρινθο με τους περισσότερους να είναι ντόπιοι, ούτε παλαιότερες δεκαετίες (βλέπε 15.000 γαύροι εκδρομείς στα τρίκαλα, 23.500 αρειανοί στο οακα κλπ).
Οι οπαδοί της εποχής ήταν 1 ταχύτητα κάτω από τώρα όπως και το ποδόσφαιρο. Αλλά το γενικότερο feeling του γηπέδου πολύ δύσκολα μπορεί να το νιώσει κάποιος τώρα. Η οπαδική σκηνή εκείνη την εποχή είχε διαφορετικά χαρακτηριστικά από τώρα και είναι ιεροσυλία να μιλάνε οι πιτσιρικάδες για τότε με το λεξιλόγιο του σήμερα. Τα γήπεδα ήταν τίγκα, το ψείρισμα δεν ήταν αυτοσκοπός, οι ελάχιστοι ντυμένοι «χούλιγκανς» χανόταν στο πολύ πλήθος, ωστόσο όλοι μπλεκόταν σε χεράτα σκηνικά και στα ντου δεν γινόταν να κάνεις πίσω με τίποτα. Και να έκανες θα ήταν για λίγο μέχρι να ξαναγυρίσεις. Παππούδες, νέοι, φοιτητές, 15χρονοι, 30άρηδες, 40άρηδες, όλοι μπλεκόταν. Ευρύ το φάσμα. Ο κλασσικός ο μαλάκας ο Έλληνας της δεκαετίας του '80 ήταν τόσο εγωιστής που νόμιζε ότι όλα περιστρέφονται γύρω απ' αυτόν. Και οι συρράξεις διαρκούσαν πολύ ώρα και όχι μόνο 5 λεπτά όπως στις μέρες μας. Η Αθήνα ήταν τελείως διαφορετική με τα ροκ στέκια να είναι της μόδας και να γίνονται της μόδας οι οπαδικές μανούρες στα μπαρ. Στην επαρχία ήταν πολύ δύσκολο να πάρουν οι φιλοξενούμενοι σκηνικό γιατί μπλεκόταν σε φασαρίες και οι «καθωσπρέπει» 50άρηδες κύριοι με casual εμφάνιση καφενείου (γκρι υφασμάτινο παντελόνι, πουκάμισο και σακάκι), ακόμα και casual εμφάνιση εκκλησίας (όλα τα προηγούμενα + γραβάτα + γιλέκο ή πουλόβερ αμάνικο και ομπρέλα), για να υπερασπιστούν την τιμή της πόλης.
Όσο για το ντύσιμο, κομβικό είναι το έτος 1986. Πριν το 86 έχουμε κλασσικά πράγματα, Sabbath, maiden και το πιο extreme ήταν η ιστορική νεκροκεφαλή των motorhead. Τα ραφτά στα μπουφάν απεικονίζουν κυρίως δράκους, μάγισσες και περίεργα σχήματα. Παπουτσάκι αθλητικό asics tiger, pony και zita hellas (αυτό με το διπλό αυτοκόλλητο είναι ότι πιο αλήτικο έχει βγει ποτέ σε παπούτσι). Μετά το 86 έρχονται στη μόδα κάποια death thrash συγκροτήματα που τα σπάγανε πολύ άσχημα όπως οι pantera, anthrax και πάρα πολλά άλλα. Τα ραφτά στα μπουφάν απεικονίζουν πλέον ατελείωτες νεκροκεφαλές σε πολλά σχέδια και όλα πάνε βάση της μουσικής. Τα αρβύλια μάρτινς και οι μπότες βέρμαχτ γίνονται μόδα στα late 80's, ενώ πριν μονοπωλούσανε μόνο τα στρατιωτικά αρβύλια. Για αναλυθεί πλήρως η μόδα της δεκαετίας χρειάζονται πάρα πολλές σελίδες.
Η διετία 1982-84 είναι η καλύτερη στην ιστορία των οπαδών του ΠΑΣ από πλευράς ποιότητας. Η μόδα των «χούλιγκανς» φτάνει σιγά-σιγά και στην επαρχία και στις τάξεις των ΠΑΣολέδων υπάρχουν 2-3 παρέες που το λέει η καρδιά τους και επηρεάζουν κι άλλους. Είναι γνωστές οι ιστορίες με το ρίξιμο των αεκτζήδων στη λίμνη, την τιμωρία των παναθηναϊκών για το λάθος τους να έρθουν στις 5 τα χαράματα και να σπάσουν την πόλη, το αλύπητο ξύλο στους «καλούς» της Θ7 της εποχής το 83 και η επανάληψη του το 84, κάτι που οι γαύροι δεν μπόρεσαν να το χωνέψουν με τίποτα εκείνο το 2 στα 2, τα επικά ντου για τρομοκρατία στα ξενοδοχεία των αποστολών τα προηγούμενα βράδια των αγώνων κλπ κλπ. Ήταν άλλες όμως οι συνθήκες της εποχής στα μακρινά Γιάννενα, όπου οι φιλοξενούμενοι ήταν πολύ δύσκολο να έρθουν πάνω από 500 άτομα σε γήπεδο που τα εισιτήρια εξαντλούνταν από την αρχή της εβδομάδας.
Το πρωτάθλημα του '84 το πήρε ο παναθηναϊκός εξασφαλίζοντάς το προτελευταία αγωνιστική. Κέρδισε τον πανιώνιο με γκολ του Χαραλαμπίδη στο 85 ενώ σε όλο το δεύτερο ημίχρονο η λεωφόρος αποδοκίμαζε (φωνάζανε «που-λη-με-νοι» στους παίχτες). Ο Πανιώνιος πάλευε για να μείνει κατηγορία με μεγάλο πρωταγωνιστή το Σαραβάκο που είχε ήδη κλείσει στον παναθηναϊκό με τις ευλογίες της διοίκησης του Πανιωνίου. Τελικά μετά από αποδοκιμασίες έχασε στο τέλος στη λεωφορο και εξασφάλισε το πρωτάθλημα ο παο. Τελευταία αγωνιστική πάει στις Σέρρες ο Πανιώνιος, ο γκολκίπερ των Σερρών Σκούνας κάνει το παν για να χάσει η ομάδα του αλλά οι κυανέρυθροι σουτάρουν συνέχεια μακριά από την εστία. Τελικά παραχώρησε πέναλτι ο Σκούνας και κέρδισε ο πανιώνιος μέσα στας Σέρρας. Την ίδια ώρα ο ΠΑΣ έπαιζε με την αδιάφορη Καλαμαριά στα Γιάννενα σε γήπεδο κόλαση από 15.000 κρεμασμένους σαν τσαμπιά. Η αδιάφορη Καλαμαριά παίζει λυσσασμένα και αντιαθλητικά. Τελικά χάνει δύσκολα στο τέλος μέσα σε πανζουρλισμό. Έτσι έχουμε ισοβαθμία Πανιωνίου και ΠΑΣ στους 23β και πάμε για μπαράζ που ορίστηκε να γίνει στο Αλκαζάρ το Σάββατο 19 Μαΐου, δεύτερο συνεχόμενο μπαράζ για Πανιώνιο μετά από αυτό του 83 με Μακεδονικό, ενώ ο ΠΑΣ είναι η πρώτη επαρχιακή ομάδα που συμπληρώνει 10 συνεχόμενα χρόνια στην Α και τον κόσμο του να μην πιστεύει ότι υπάρχει ενδεχόμενο υποβιβασμού.
Για το μπαράζ εκδίδονται 18.300 εισιτήρια. Κάθε ομάδα παίρνει από 7.150, η ΕΠΟ παίρνει 3.000, ενώ 1.000 εισιτήρια παίρνει η ΠΑΕ της Λάρισας σαν οικοδεσπότης. Στα Γιάννενα τα εισιτήρια γίνονται καπνός και οι ετοιμασίες είναι πυρετώδεις. Φτιάχνονται 5.000 σημαιάκια, 2.000 κασκόλ, 10.000 μπαλόνια και δε βρίσκεις πουθενά τηλεφωνικό κατάλογο γιατί όλοι τα έχουν δώσει για να κοπούν χαρτάκια. Μέχρι 2 μέρες πριν το ματς έχουν κλειστεί μόνο από Γιάννενα 80 πούλμαν. Τότε ορίζεται γενική αργία στην πόλη για το Σάββατο και ο εμπορικός σύλλογος ανακοινώνει ότι τα μαγαζιά θα είναι κλειστά. Τις τελευταίες 2 μέρες γεμίζουν επιπλέον πάνω από 40 πούλμαν με εισιτήρια μη εξασφαλισμένα, παρόλο που έχουν ήδη παρθεί τα μισά εισιτήρια της ΕΠΟ. Ο κόσμος είναι εκνευρισμένος γιατί τις προηγούμενες μέρες δόθηκαν πολλά εισιτήρια σε άκυρους πολιτιστικούς συλλόγους και πούλμαν μπαίνουν από διάφορες περιοχές της Ελλάδας (πχ χορευτικός σύλλογος Άρτας, ηπειρωτικός σύλλογος Πάτρας κλπ) με εξασφαλισμένα εισιτήρια. Τη λύση με τα εισιτήρια τη δίνει τελικά ένας υπάλληλος της ΕΠΟ, Παπαστύλος το όνομα με καταγωγή από τα Γιάννενα. Με μαγικές εμπνεύσεις και συνεχόμενα τηλέφωνα για εξυπηρετήσεις καβατζώνει λίγα-λίγα τα μισά εισιτήρια των Πανιωνίων που πάνε τελικά σε χέρια γιαννιωτών.
Από Αθήνα μπήκανε 15 πούλμαν με εισιτήρια εξασφαλισμένα είτε από τους Πανιώνιους είτε από την ΕΠΟ. Τα πούλμαν ξεκίνησαν από το Μεταξουργείο και την πλατεία Βικτωρίας το Σάββατο το πρωί. Στη διαδρομή υπήρχανε διάφορα ευτράπελα με αποκορύφωμα το ντου που έκανε σε πούλμαν αθηναίων ΠΑΣολέδων η μηχανοκίνητη πορεία Πανιωνίων και Ολυμπιακών στο ύψος της Λαμίας και αποκρούστηκε με επιτυχία. Είναι γνωστό ότι εκτός από τα 42 πούλμαν οι Πανιώνιοι πήγανε παρέα με πάρα πολλούς Ολυμπιακούς μηχανόβιους στη Λάρισα με τις μηχανές. Περίπου 100 μηχανές μαζί πανιώνιοι και γαύροι, κάτι που γράφτηκε και σε εφημερίδα της εποχής στη στήλη «μικρά-μικρά» την επόμενη μέρα και έγινε γνωστό στους γιαννιώτες πριν το ματς («πανιώγαυροι» όπως αποκαλέστηκαν). Εκτός από τα πούλμαν πάρα πολλοί γιαννιώτες πάνε στη Λάρισα από την Αθήνα με τρένο με κρεμασμένα κασκόλ από τα παράθυρα και τέτοια.
Πολλοί στα Γιάννενα έχουν μείνει χωρίς εισιτήρια και ξεκινάνε Παρασκευή με το αμάξι και πάνε στον Πλαταμώνα που προπονείται η ομάδα μήπως βρούνε εκεί εισιτήρια. Σταματάνε την προπόνηση στη μέση αλλά οι παίχτες όμως δεν έχουν εισιτήρια ούτε για δείγμα και οι γιαννιώτες πάνε στη Λάρισα να πάρουν εισιτήρια και βολεύονται οι περισσότεροι αφού για καλή τους τύχη υπάρχουν 2-3 προποτζίδικα που έχουν. Την Παρασκευή το βράδυ η Λάρισα παίρνει μπλε χρώμα αφού έχουν ήδη φτάσει 1.500 γιαννιώτες που κάνουν πορεία σε όλη την πόλη με συνθήματα, ενώ πάρα πολλοί κοιμήθηκαν εκείνο το βράδυ στην κεντρική πλατεία στα παγκάκια και στο κράσπεδο. Εκτός από τα πούλμαν έρχονται με 2 πτήσεις τσάρτερ αλλά και με τρένα από τη Γερμανία 300-400 μετανάστες μόνο για το μπαράζ. Φτάνουν στη Θεσσαλονίκη και από εκεί με 6-7 πούλμαν οδηγούνται στη Λάρισα. Εν τω μεταξύ η παραφιλολογία που έχει αναπτυχθεί όλη την εβδομάδα από τις διοικήσεις δεν αφήνει ανεπηρέαστους τους οπαδούς. Ολόκληρο σήριαλ έγινε για το αν θα μεταδώσει η ΕΡΤ 2 το ματς. Κόντρες στον ΕΠΟ. Κόντρες για το που θα προπονείται κάθε ομάδα. Φειγ βολάν στη Λάρισα 3-4 μέρες πριν το ματς από τη διοίκηση του πανιωνίου για στήριξη, φέιγ βολάν την επόμενη μέρα από τη διοίκηση του ΠΑΣ.
Αυτό που γίνεται στα Γιάννενα το ξημέρωμα του Σαββάτου είναι πολύ δύσκολο να περιγραφεί. Με οδηγία της αστυνομίας τα πρώτα πούλμαν ξεκινάνε στις 06:00 και τα τελευταία στις 10:00. Δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Στην κυριολεξία μόλις έφτανε το πρώτο πούλμαν στη Λάρισα ξεκινούσε το τελευταίο. Τα πούλμαν και τα αυτοκίνητα είναι αμέτρητα και σε όλη τη διαδρομή το μόνο που βλέπεις είναι κασκόλ του ΠΑΣ κρεμασμένα έξω από αυτοκίνητα και πούλμαν. Σε ένα από τα αυτοκίνητα και ο συγγραφέας του κειμένου, παιδάκι με τους συγγενείς του. Στην κλασσική στάση που γίνεται στην Καλαμπάκα η αισχροκέρδεια είναι πολύ μεγάλη. 50 δραχμές το κομμάτι ψωμί με λίγο τυρί ήτανε σα να κάνει 5 ευρώ σήμερα το τοστ ζαμπόν-τυρί. Ήμαρτον. Είδε κόσμο και είπε να κονομήσει ο μουσάτος μαγαζάτορας, που να ξερέ τι τον περίμενε στο γυρισμό. Συγκεκριμένα ήταν τα πράγματα που πουλούσαν τότε τα μαγαζιά που σταμάταγες στο δρόμο, καμία σχέση με την ποικιλία που έχουν σήμερα. Δίνανε φέτες ψωμί με λίγο τυρί (τα τοστ θεωρούτανε προχώ) γαριδάκια, πατατάκια, αναψυκτικά, παγωτά και τέλος. Και μαγειρευτά φαγητά μερίδες τριών ημερών. Και ο μουσάτος είπε να τα βάλει όλα τριπλάσια τιμή. Ωστόσο κανένας δεν έχει όρεξη να μπλεχτεί σε φασαρία (στο πήγαινε) γιατί όλοι σκέφτονται να φτάσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα στη Λάρισα λόγω του πρωτοφανούς μποτιλιαρίσματος στους στενούς δρόμους της διαδρομής.
Το μεσημέρι του Σαββάτου αυτό που γίνεται στη Λάρισα έχει μείνει χαραγμένο στη μνήμη όλων όσων βρέθηκαν. Όλη η Λάρισα μπλε, πολλές χιλιάδες γιαννιώτες είναι μαζεμένοι στην κεντρική πλατεία (όχι αυτή με τις καφετέριες, την άλλη) και κάθονται για ώρες μέχρι να πάνε πορεία στο γήπεδο. Ο ήλιος του κάμπου είναι πρωτοφανής για τα δεδομένα ενός random βουνίσιου τύπου. Τι να κάνουμε, 30 βαθμοί κελσίου και ηλιοφάνεια για πολλές ώρες Μάιο μήνα απλά δεν υπάρχουν στο μενού μας. Οι ώρες περνάνε και ξαφνικά έχουμε γενική σύρραξη στην πλατεία γιαννιώτες εναντίον καπελάδων μπάτσων. Κάποιος φώναξε ότι σε 2-3 στενά παρακάτω περνάνε πορεία πανιώνιοι και γαύροι μαζί και προέτρεψε για ντου. Αμέσως πήγανε να κινηθούν πολλοί και οι μπάτσοι πήγαν να τους σταματήσουν. Έγινε σύρραξη που δεν κράτησε πολύ ώρα γιατί τελικά αποδείχτηκε ράδιο αρβύλα η είδηση και δεν περνάγανε πορεία οι άλλοι. Περάσανε όντως πορεία οι πανιώνιοι μέσα στη Λάρισα αλλά από άλλο δρόμο τελικά. Οι γιαννιώτες πήγαιναν λίγοι-λίγοι από την πλατεία στο αλκαζάρ και όχι με μαζική πορεία για να μη συνωστίζονται έξω από τις θύρε
Μισή ώρα πριν την έναρξη του αγώνα το Αλκαζάρ είναι τίγκα από άκρη σε άκρη. Τα 18.300 εισιτήρια έχουν εξαντληθεί και στο γήπεδο η προσέλευση αγγίζει τις 20.000 (τα παιδάκια σαν τον γράφων δεν κόβανε εισιτήρια). Οι πανιώνιοι ξεπερνούν τους 3.000.
Πολλοί κάνουν λόγο για 15.000 γιαννιώτες. Μπορεί να ήταν και τόσοι. Το σίγουρο είναι ότι ήταν παραπάνω από 12.000, άρα ας υποχωρήσουμε σε αυτόν τον αριθμό επειδή αποκλείεται να είναι παρακάτω. Υπάρχουν βέβαια στο γήπεδο και αρκετοί φίλοι του ποδοσφαίρου που πηγαίνανε πάντα στα γήπεδα εκείνη την εποχή, αλλά και μόνιμοι κάτοικοι Λαρίσης ηπειρωτικής καταγωγής τους οποίους δε μετράμε στον παραπάνω αριθμό. Οι γιαννιώτες έχουν πιάσει τις 3 κερκίδες. Το πέταλο της Θ1, όλα τα επίσημα και όλη την απέναντι, ενώ και στο πέταλο των Πανιωνίων υπάρχουν πολλοί γιαννιώτες. Το παιχνίδι ξεκινάει, η ζέστη είναι αφόρητη, αντικειμενικά δεν κάνουμε καλή κερκίδα λόγω ζέστης, αλλά δε χρειάζεται καν να αναφέρουμε ποιος είναι ο νικητής της κερκίδας. Τα χαφ του ΠΑΣ δε μαρκάρουν και σε όλο το 90λεπτο ο Σαραβάκος έχει χάσει τα άχαστα, 6-7 τετ α τετ. ο τερματοφύλακας του ΠΑΣ Θοδωρής Γκόλας είναι σε μεγάλη μέρα και κρατάει το 0. Λήξις. 0-0 τελικό και πάμε για παράταση και ίσως πέναλτι. Μασάζ στους παίχτες, παρατηρήσεις στα χαφ που «δεν είναι σε καλή μέρα», η αγωνία στο κατακόρυφο. Ξεκινάει η παράταση. Ανεπανάληπτο τετ-α-τετ για τον ΠΑΣ χάνεται με το «αχ» στην κερκίδα να δονεί το γήπεδο.
Γκολ του Σαραβάκου στο τέλος του πρώτου ημιχρόνου της παράτασης στην εστία μπροστά στο πέταλο των πανιωνίων, σπριντ στο πέταλο και 1 κουβάρι η κυανέρυθρη οικογένεια πανηγυρίζουν παίκτες, οπαδοί, πάγκος, διοίκηση. Γκολ στο Β ημίχρονο της παράτασης στο άλλο τέρμα ακούνητα τα 4/5 του γηπέδου. Λήξις. Ο ΠΑΣ υποβιβάζεται μετά από 10 χρόνια στη Β, ο Γκόλας ξαπλωμένος στο τερέν κλαίει απαρηγόρητος, οι Πανιώνιοι πανηγυρίζουν, βουβαμάρα, απογοήτευση και κλάματα σε όλο σχεδόν το γήπεδο, ενώ εκτός από τα φελιζόλ που πετιούνται και ανεμίζουν στον αέρα (παλιά συνήθεια στα ελληνικά γήπεδα) χιλιάδες πλαστικά μπουκαλάκια νερού πετιούνται μέσα στο γήπεδο δημιουργώντας ένα τεράστιο όγκο σκουπιδιών μαζί με τις χιλιάδες κορδέλες από ταμειακές μηχανές και τα εκατομμύρια χαρτάκια που είχαν πετάξει οι γιαννιώτες..
Αποχώρηση από το γήπεδο. Η απόλυτη σιγή. Είναι η πρώτη φορά που ο γράφων είδε μεγάλους ανθρώπους να κλαίνε. Πίσω στα πούλμαν που πολλά ήταν σταθμευμένα σε διάφορα σημεία της πόλης και στα αυτοκίνητα για τον πικρό δρόμο της επιστροφής που βάση αστυνομίας θα γίνει με κύκλο μέσω Τυρνάβου. Κανένας δεν έχει όρεξη για πολλά-πολλά. Κάποια ευτράπελα στην επιστροφή έγιναν. Κάποια πούλμαν ξεκινάνε για πίσω, περνάνε μπροστά από 2 καφενεία, οι θαμώνες των οποίων κρίνουν σκόπιμο να κάνουν κωλοδάχτυλα κοροϊδευτικά για να πικάρουν τους επιβάτες. Τα νεύρα όμως είναι σπασμένα και μετά από λίγες στιγμές οι θαμώνες των καφενείων αποχωρούν πανικόβλητοι μαζικά ενώ άλλοι κρύβονται στις τουαλέτες. Δόθηκε ένα χέρι βοήθειας στους ιδιοκτήτες των καφενείων για την καλοκαιρινή ανακαίνιση μιας και οι εργασίες αποξήλωσης ολοκληρώθηκαν εκείνο το βράδυ και από Δευτέρα μπορούσαν πλέον να αναλάβουν τα συνεργεία αποκατάστασης. Η αλήθεια είναι πως η ντόπια κοινωνία δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα ούτε με τον αγώνα αλλά ούτε με τους οπαδούς των 2 ομάδων. Ένα πούλμαν γιαννιωτών βρέθηκε σπασμένο από οπαδούς άγνωστης προέλευσης (κατά πάσα πιθανότητα ντόπιοι), αλλά 1 στα 157 είναι η εξαίρεση.
Ένα σκηνικό που μπορεί να χαρακτηριστεί και αστείο έγινε στην επιστροφή στην κλασσική στάση στην Καλαμπάκα στον μουσάτο ιδιοκτήτη που λέγαμε πριν που τα έχασε διπλά αυτά που κέρδισε το πρωί. Πάρα πολύς κόσμος στη στάση κανένας δεν είχε διάθεση να πληρώσει, τα ράφια άδειασαν σε dt με τον ανήμπορο μουσάτο να εκνευρίζεται και να πηδάει τον πάγκο με εντυπωσιακό άλμα προτάσσοντας έναν μπαλτά στο χέρι σαν άλλη Ούμα Θέρμαν στο Κill Βill! Αξέχαστη η ατάκα της γυναίκας του: «Μη Φώτη μου! Σκέψου το παιδί!», βγαλμένη από ταινία του Ταραντίνο, όπως και η επόμενη σκηνή που βγαίνει ο σερβιτόρος που ήταν συγγενής του μουσάτου έξω από το μαγαζί κλαίγοντας με αναφιλητά, κρατώντας φλόμπερ σημαδεύοντας τον κόσμο που έμπαινε στα πούλμαν για να φύγει! Είχε καλέσει την αστυνομία και ήθελε να καθυστερήσει την αποχώρηση. Ήταν άπειρος από όπλα όμως και αφοπλίστηκε εύκολα από τους κατοίκους της πόλης που πάντα ανθούσε το «ευγενές» χόμπι της οπλοφορίας λόγω κυνηγιού. Όμως οι δεκάδες νταμιτζάνες κρασιού που πάρθηκαν από το κελάρι του μαγαζιού δεν μπόρεσαν να απαλύνουν τον καημό των οπαδών του ΠΑΣ στο μαρτύριο της επιστροφής στις ατελείωτες στροφές της Κατάρας.
Αυτά και άλλα γίνανε στις 19 Μάιου 1984, ενώ την ίδια μέρα είχαμε επίσης μια παρόμοια μετακίνηση στην Αγγλία στον τελικό κυπέλλου, όπου οι οπαδοί της Γουότφορντ μετακόμισαν στο Γουέμπλει στον χαμένο τελικό με την Έβερτον. Είναι γνωστά αυτά που ακολούθησαν του μπαράζ της Λάρισας. Στα Γιάννενα οι παίκτες έμειναν στα σπίτια τους όλο το καλοκαίρι, όλη την επόμενη εβδομάδα έχουμε προπηλακισμούς κάτω από τα σπίτια. Το μπαράζ θεωρήθηκε στημένο. Έγιναν ολόκληρες εκπομπές με αποκορύφωμα την εκπομπή «Το τελευταίο μπαράζ» των Γεωργιάδη-Ασημακόπουλου με αφηγητή τον επικό Κώστα Σκόκο (αυτός που ήταν αφηγητής στη Φρουτοπία) όπου οι παίκτες του Πανιωνίου Μανίκας και Μαυρίκης ομολογούν ότι κάτι έγινε και οι ψίθυροι έχουν βάση και ο Κούγιας που ήταν δικηγόρος του προέδρου Σταματελάτου αναφέρει ότι τα 2 μπαράζ του Πανιωνίου του '83 και '84 του κόστισαν 50 εκατομμύρια δραχμές. Η παραφιλολογία αναπτύχθηκε με μορφή χιονοστιβάδας, η υπερβολή στην επαρχία είναι σήμα κατατεθέν, ο κόσμος απογοητεύτηκε και πάρα πολλοί χάσανε τον ενθουσιασμό τους. Ο «ΣΦ οι Ταύροι» που ιδρύθηκε 86 δεν μπόρεσε να εμπνεύσει το πολύ μεγάλο ποσοστό της νεολαίας που ψαχνότανε. Και μετά ήρθε το μπάσκετ που σάρωσε τους οπαδούς των ποδοσφαιρικών ομάδων της επαρχίας.
Το μπαράζ της Λάρισας είναι το απόλυτο σημείο αναφοράς όλων των γιαννιωτών που είναι τώρα over 45 ετών γι αυτό και δίκαια χαρακτηρίστηκε «το Γούντστοκ των απανταχού παγουράδων». Είναι κρίμα όμως που η Β εθνική και η παραφιλολογία του μπαράζ έκοψε την όρεξη στους οπαδούς του ΠΑΣ σε μια εποχή που ουσιαστικά ήταν τα πρώτα βήματα του οπαδικού κινήματος στην Ελλάδα με τη μορφή που εξελίχθηκε (τρόποι συμπεριφοράς οπαδών, ιστορίες οπαδών, εκδρομές, πανό, επεισόδια, προβολή). Σε ένα παράλληλο σύμπαν που ο ΠΑΣ κέρδισε σε εκείνο το μπαράζ οι ΠΑΣολέδες σίγουρα θα έχουν προσφέρει πολύ περισσότερα στο οπαδικό κίνημα της χώρας τα επόμενα χρόνια.
Τον Θρύλο μου τον αγαπώ και πάντα τον ακολουθώ...
Αγνά λόγια μιας εποχής που μοιάζει τόσο απομακρυσμένη από την σύγχρονη οπαδική σκηνή. Λόγια ανθρώπων που έχουν ως κύριο σκοπό την ενίσχυση της λατρεμένης τους ομάδας με κάθε ¨θεμιτό¨ μέσο. Ίσως η βασική έννοια και σημασία της λέξης οπαδός. Έννοια αλλοιωμένη στο πέρασμα των χρόνων. Το παρακάτω απόσπασμα των δηλώσεων του τότε προέδρου του Σ.Α.Φ.Ο.Π (Σύνδεσμος Αθηναίων Φιλάθλων Ολυμπιακού) το 1972 τα λέει όλα.
Λόγια που τα ακολούθησαν κατά γράμμα οι οπαδοί του Ολυμπιακού και έγραψαν άλλη μία σελίδα στην πλούσια ιστορία του συλλόγου, του Ολυμπιακού κόσμου και του οπαδισμού γενικότερα, οργανώνοντας και πραγματοποιώντας την περιβόητη (για τα δεδομένα της εποχής) εκδρομή στα Τρίκαλα.
Κυριακή 12 Ιουνίου του 1966. Ο Ολυμπιακός καλείται να αγωνιστεί στα Τρίκαλα σε έναν πολύ σημαντικό αγώνα για την κατάκτηση του πρωταθλήματος. Στο κάλεσμα του Θρύλου, δεν καθυστέρησαν να ανταποκριθούν οι οπαδοί του καθώς όλη την εβδομάδα με κάθε μέσο, με κάθε τρόπο, παραβλέποντας κάθε δυσκολία προσπάθησαν να βρεθούν δίπλα στην αγαπημένη τους ομάδα και να την στηρίξουν όπως μόνο αυτοί γνωρίζουν και μπορούν. Τελικά δεν δυσκολεύτηκαν να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους. Τα καραβάνια των οπαδών ξεκίνησαν ημέρες νωρίτερα με ότι μέσο χρειάστηκε. Η δίψα τους για τον Ολυμπιακό ήταν τεράστια και τίποτα δεν θα τους εμπόδιζε να βρεθούν δίπλα του.
Οι εικόνες στην διαδρομή απίστευτες. Από τη Λαμία μέχρι και τα Τρίκαλα φίλαθλος κόσμος του Ολυμπιακού υποδεχόταν τους μελλοντικούς πρωταθλητές Ελλάδας ως ήρωες. Εξέφραζαν με χειροκροτήματα και ιαχές την αγάπη τους και την στήριξή τους, μετατρέποντας τα χιλιόμετρα ως μία ευχάριστη ερυθρόλευκη διαδρομή. Τη σκυτάλη παραλαμβάνει η όμορφη πόλη των Τρικάλων.
Το όλο σκηνικό θυμίζει γιορτινές ημέρες του Πειραιά. Κάθε γωνιά της πόλης έχει βαφτεί ερυθρόλευκη. Τα ξενοδοχεία της πόλης είναι ασφυκτικά γεμάτα. Αδιάψευστος μάρτυρας, οι φωτογραφίες της εποχής, μας μεταφέρουν τις εικόνες με αρκετό κόσμο να βρίσκει χώρο ανάπαυσης στις όχθες του ποταμού και γενικά όπου μπορεί να απολαύσει λίγες ώρες ξεκούρασης.
Όλοι πλέον είναι ετοιμοπόλεμοι για την ομάδα της καρδιάς τους. Έχουν γεμίσει κάθε γωνιά του γηπέδου και όχι μόνο. Είκοσι και πλέον χιλιάδες βρίσκονται εντός του γηπέδου, καθώς υπάρχουν και αρκετοί έξω απ' αυτό, βάζοντας και αυτοί με τη σειρά τους την υπογραφή τους στην μεγαλύτερη για την εποχή εκδρομή οπαδών στην Ελλάδα.
Αγνές εποχές αθλητισμού. Αγνές εποχές οπαδισμού. Εποχές που κυρίαρχος σκοπός στις τάξεις των οπαδών ήταν η στήριξη της αγαπημένης τους ομάδας. Χωρίς την χρησιμοποίηση αθέμιτων μέσων, ανόητου και χωρίς πλάνο ή αποτέλεσμα χουλιγκανισμού. Χωρίς αχρείαστες ακρότητες και προκλήσεις. Μονάχα με όπλα την αγάπη για την ομάδα, το πάθος, τη φωνή, την τρέλα και κυρίως ένα καθήκον-προνόμιο που στην εποχή μας φαντάζει όνειρο μακρινό : ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΤΗΝ ΟΜΑΔΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΤΟΥΣ ΠΑΝΤΟΥ.
Μια από τις πιο ευχάριστες μόνιμες στήλες tου περιοδικού θα είναι η αναδημοσίευση αστείων περιστατικών από εκδρομές που έχουν γραφτεί στο φόρουμ του Curvagreek. Προσωπικές ιστορίες έτσι όπως τις ζήσαμε κάνοντας χιλιόμετρα για την αγαπημένη μας ομάδα!
ultrasblue(Οπαδός Ηρακλή)
Tέλη δεκαετίας '90(1998 νομίζω) και κατεβαίνουμε Αθήνα (Νέα Σμύρνη) ένα διόρωφο κι ένα κανονικό. Εγώ κάθομαι στο διώροφο πάνω στις μπροστινές θέσεις. Ο οδηγός μας έχει σπάσει τα νεύρα γιατί πηγαίνει υπερβολικά αργά ώσπου σε μια φάση ακούμε βήματα από πίσω. Έρχεται ένας δικός μας φορτωμένος και φτιαγμένος (συγχωρέθηκε το αλάνι) και πριν διαπιστώσει ότι είμαστε στον πάνω όροφο λέει " ρε οδηγέ θα τρέξεις λίγο;" Και μετά βλέποντας ότι δεν υπάρχει οδηγός λέει "τι είπα ο μαλάκας". Πολύ γέλιο ρίξαμε!!
ofi-iraklio(Οπαδός Όφη)
Σε εκδρομή με τον Όφη στην Κομοτηνή αν δε κάνω λάθος, 1 πούλμαν σε στάση σε βενζινάδικο στο κατέβασμα για Πειραιά, ένας Οφιτζής και αφού έχει πιει διάφορα πήγε στη τουαλέτα και τον πήρε ο ύπνος.. Μπαίνουμε εμείς στο πούλμαν, φεύγουμε και παρατηρούμε μετά από 5 χλμ περίπου ότι έλειπε και πως έχουν να τον δουν δικοί μας από την ώρα που μπήκε στη τουαλέτα. Σταματάμε δεξιά, βρε τον παίρναμε τηλέφωνο τίποτα ο μάγκας ώσπου με τα πολλά ξύπνησε και του είπαμε πως είμαστε στο επόμενο βενζινάδικο. Πέρασε ένα 20λεπτο κι εκεί που είμαστε αραχτοί βλέπουμε ένα άτομο πάνω σε μια καρότσα αγροτικού όρθιο και να λέει συνθήματα. Κλαίγαμε από τα γέλια
Azzazsyndrom(οπαδός Ολυμπιακού)
Ήμαστε με φίλου από το curva στη Ρώμη και σκάει ο απίστευτος bill στην αίθουσα πρωινού στο ξενοδοχείο την επόμενη του αγώνα. Κυριλέ κόσμος να τρώει κι εμείς να προσπαθούμε να αλείψουμε την φέτα με το βούτυρο..
Σε κάποια στιγμή ακούμε τον billako να τραγουδάει όρθιος
"Θύρα 7 με τσαμπουκάααααα
Κι εσείς με βούτυρα και κρουασάν
Αυγά παντού κι εμείς με ντου
Πιάσε ένα μπέικον μωρή ψωλού"
Moυ έφυγαν τα ψωμιά από το στόμα
ML82(Οπαδός Αελ)
Αρχές Νοεμβρίου 1999 παίζουμε στο Αιγιο.. Έχει φύγει από Λάρισα ένα λεωφορείο και ένα αμάξι με τον αείμνηστο Καλαμάρα..
Το λεωφορείο όμως συναντά δύσκολο καιρό στον Μπράλο και καθυστέρει με κίνδυνο να χάσει το πλοίο από Άγιο Νικόλαο για Αίγιο και συνεπώς το παιχνίδι... Τηλέφωνο ο Καλαμάρας που είστε ρε μουνούλια, θα φύγει το καράβι και τα σχετικά. Του λένε κράτα το Γιάννη ερχόμαστε... Μετά από κάποια ώρα φτάνει το λεωφορείο και βλέπει ένα αυτοκίνητο να είναι παρκαρισμένο το μισό στο πλοίο το μισό στην προβλήτα για να μην φύγει το καράβι...
DI CANIO(Οπαδός Παναθηναϊκού)
εκδρομή στη Πόλη 2002
Με το τσάρτερ της 13 από το Βενιζέλος, όλη η αφρόκρεμα...
Μπαίνουμε στο αεροπλάνο, με τρεις θέσεις δεξιά και αριστερά ενός μικρού διαδρόμου.
Το γεμίζουμε όλο και περιμένουμε. Περνάει η ώρα και δεν φεύγει όμως το αεροπλάνο, χωρίς να μας λέει το λόγο ο πιλότος.
Εντωμεταξύ μπροστά είχε 5 σειρές business class και καλά, με μόνο διαχωριστικό μια κουρτίνα. Αυτές είχανε μείνει άδειες.
Στην πίστα δίπλα από το αεροπλάνο, πλησιάζει μια λιμουζίνα και κατεβαίνουν... Βενιζέλος (υπουργός πολιτισμού-αθλητισμού με φτιαγμένο γήπεδο στον ΠΑΟΚ, διαγραφή χρεών στις ομάδες της Θεσσαλονίκης, ασυλία στο κράτος Κόκκαλη και με άρνηση για γήπεδο στο Γουδί) και Γκαγκάτσης (πρόεδρος της ΕΠΟ δεν χρειάζονται άλλες εξηγήσεις). Λίγες εβδομάδες πριν, αυτοί οι 2 μας είχαν απαγορέψει την εκδρομή στη Τούμπα 1ηαγωνιστική (με 3,000 πληρωμένους μέχρι την Τετάρτη) με πρόσχημα τα εσωτερικά προβλήματα του ΠΑΟΚ.
Μας έκατσε δωράκι από το πουθενά δηλαδή.
Εε με το που μπαίνουνε στο αεροπλάνο από την μπροστινή πόρτα γίνεται πανικός. Όλοι σηκωνόμαστε από τις θέσεις μας για να πάμε μπροστά, ροχάλες, μπινελίκια και όλα τα σχετικά.
Μπαίνουνε μπροστά οι αεροσυνοδοί 4-5 κοπέλες για να μπλοκάρουν το στενό διάδρομο και από πίσω οι σωματοφύλακες του Βενιζέλου με το χέρι μέσα από το σακάκι, προφανώς για το γκάνι.
Ο πιλότος αρχίζει να ουρλιάζει από τα μεγάφωνα ότι δεν θα γίνει η πτήση και να eπιστρέψουμε στη θέση μας. Ο Βενιζέλος και ο Γκαγκάτσης μάλλον πίστευαν ότι θα ταξιδέψουν με απλούς φιλάθλους του Παναθηναικού και δεν περίμεναν να πέσουν στους οργανωμένους.
Με το φόβο ότι δεν θα πετάξει ποτέ το αεροπλάνο στην καλύτερη και ότι μπορούσανε να μας δέσουνε για πλάκα στην χειρότερη, άρχισε ο κόσμος να κάθεται στις θέσεις του και εκεί άρχισε το πανηγύρι.
Με συνοπτικές διαδικασίες "έφυγε" η κουρτίνα που κάλυπτε τη business class και είχαμε συνεχή οπτική επαφή και με τους 2. Καθίσανε στην πρώτη σειρά, ένα με τον τοίχο δηλαδή. Στη 2η σειρά οι σωματοφύλακες και μετά όλο το πλήρωμα του αεροπλάνου σαν ανθρώπινο τείχος.
Από εκείνη την ώρα μέχρι την ώρα της προσγείωσης δεν σήκωσαν κεφάλι, κοιτάγανε τα παπούτσια τους και ακούγανε ένα αεροπλάνο ολόκληρο να φωνάζει επί 1,30 ώρα:"...του Βενιζέλου η μάνα", "Γκαγκάτση μπινέ...", "νάτοι νάτοι οι τσάτσοι του Σωκράτη", "σφάχτε το χοντρό να φάμε χοιρινό" , "Σημίτη μουνάκι του Κοκκαλη τσιράκι" και πάρα πολλά άλλα.
Αν και τα καλύτερα ήτανε τα μεμονωμένα κραξίματα που πέφτανε από δικούς μας και μετά έπεφτε γέλιο από το υπόλοιπο αεροπλάνο.
Έλεγε π.χ ένας "βενιζέλο βενιζέλο η μάνα σου γαμιεται σε μπουρδέλο" όλοι κάτω από τα γέλια και μετά εν χορώ όλοι. Βγήκανε τα άπειρα συνθήματα εκείνη τη μέρα.
ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ πως δεν μας τιμήσανε με την παρουσία τους στην επιστροφή και μάλιστα ο Βενιζέλος ούτε καν μπήκε στον αγωνιστικό χώρο του Σουκρού Σαράτσογλου όπως είχανε συμφωνήσει με τους τούρκους επισήμους και άφησε μόνο του το βλάκα το γιωργάκη(υπ.εξωτερικών τότε) να φάει από εμάς τις καρέκλες και τα γιαούρτια.
Μεγάλες στιγμές, πολύ μεγάλες...
Tsiou(Οπαδός Αελ)
Αν και για Καλαμάρα θέλει δικό του τόπικ ο συγχωρεμένος, σκάει η εκδρομή Γενεύη κι αράζουν όλοι γύρω από την λίμνη.
Τηλέφωνο με κέρματα κι αρχίζουν όλοι τηλέφωνα σπίτι..σεα μεα σκάει και ο Καλαμάρας.
Παίρνει τηλέφωνο σπίτι και λέει
-"έλα μάνα ο Γιάννης ο Καλαμάρας είμαι..."
Alexei(Οπαδός Ηρακλή)
Δεκαετία 90, ματς στο Καύτα με γαύρο, είχαν γίνει μανούρες και από τη 10 βρεθήκαμε στη 13. Δικός μας Εδεσσαίος καθούμενος σε καρεκλάκι, σκυμμένος βγάζοντας ντάγκλες και με ακουστικά στα αυτιά....γίνεται φάση κερδίζουμε πέναλτυ...χαμός! Πυρσοί, καπνογόνα, όλοι κάγκελο τίποτα ο Έδεσσας. Είχε κανά δίλεπτο καθυστέρηση μέχρι την εκτέλεση, ηρεμούν λίγο τα πνεύματα.. σε κάποια φάση πετάγεται και αναφωνεί " σκάστε ρε σκάστεεεεε...μας έδωσε πέναλτι". Άκουγε το ματς στο ράδιο!
Το παρακάτω κείμενο γράφτηκε από μέλος του φόρουμ σε σκληρή οπαδική γλώσσα. Μέσα σε λίγες μόνο σειρές αποτυπώνονται τα προβλήματα που απασχολούν το οπαδικό κίνημα.
Η μόνιμη στήλη "Eξώφυλλο" όπως είπαμε και στο 1ο τεύχος είναι ο καθρέφτης του πρωτοσέλιδου του περιοδικού. Υπάρχει φώς στο τούνελ ή οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια στον αφανισμό;
Οπαδός 2013
Συμπληρώνονται 35 σχεδόν χρόνια από τα γεννοφάσκια του οπαδισμού στην Ελλάδα. 35 χρόνια με ανακατατάξεις, αλλαγές και νέες τάσεις - εξελίξεις ( συνήθως προς το χειρότερο ) με αποτέλεσμα την διαμόρφωση της σημερινής κατάστασης. Εύλογα γεννιέται το ερώτημα ''τί είμαστε'', τι χαρακτηριστικά έχουμε σαν οπαδοί σήμερα και προς τα που βαδίζουμε.
Βόμβες σε συνδέσμους, επισκέψεις σε σπίτια, καταστροφή προσωπικής ζωής, πεσίματα σε δουλειές όπου ο άλλος πάει να βγάλει μεροκάματο, σούτια σε μαγαζιά όπου ο άλλος διασκεδάζει με την γκόμενά του, φωτιά σε μηχανάκια και αυτοκίνητα, νταλαβέρια όλοι μαζί το βράδυ, χούλιγκανς διαφόρων εθνικοτήτων άσχετοι με τα οπαδικά, πρεζέμποροι που ψάχνουν να καβατζωθούν, νταβάδες και συνδικαλιστές που κερδίζουν κόσμο, τσουριές και ξεφτύλισμα σε όποιους κάθονται σε χαμένα σκηνικά αντί να τους σεβαστείς για αυτόν ακριβώς τον λόγο ξεχνώντας ότι μεθαύριο παίζει να είσαι εσύ (μπαααα εσύ θα τρέξεις) ή κάποιος δικός σου στην θέση τους, περηφανεύεσαι για κατορθώματα άλλων στο internet και ειρωνεύεσαι άτομα που όταν τα συναντάς αλλάζεις τετράγωνο.
Ταυτόχρονα αδιαφορείς ή μπορεί και να συνήθισες το ότι δεν πηγαίνεις εκδρομές, ξέχασες τι πάει να πει να τα παρατάς όλα και να τρέχεις μακριά να δεις ότι σου χει πάρει τα μυαλά από μικρό παιδί και σε κάνει να ανατριχιάζεις χρόνια τώρα, ξεχάστηκες...ξέχασες τι σημαίνει οπαδός και λησμόνησες τις αξίες του όρου αυτού. Σαν την μεγαλύτερη κότα δέχεσαι τους νόμους που σε βάζουν φυλακή επειδή έκλασες και επειδή ο κάθε μπάτσος θέλει να κάτσει Κυριακή απόγευμα, δέχεσαι νόμους και τροποποιήσεις που σου απαγορεύουν να μετακινηθείς μέσα στην επικράτεια σαν ελεύθερος (;) άνθρωπος, αφήνεις τους χορηγούς να κάνουν πουτάνα την καθαρότητα του συλλόγου σου βρωμίζοντας με τα λεφτά τους την αγνότητα αυτού και δεν μιλάς και πολύ που σε πηγαίνουν όταν φιλοτιμηθούν να σου κάνουν την χάρη, εκδρομή όπου σε συμπεριφέρονται σαν ζώο ,χωρίς ούτε μια στάση για φαϊ σε 8ωρα ταξίδια και να περνάς τις Κυριακές (αυτές τις λίγες πλέον) σου σε γήπεδα-μπουρδέλα.
Και όμως..μπορείς να αλλάξεις το παιχνίδι..κατάλυσε στην πράξη τους αστείους νόμους τους που στην καρδιά μας δεν ίσχυσαν ποτέ. Κάνε για λίγο πέρα το μίσος όσο μπορείς και συνεννοήσου με άλλους οπαδούς που θέλουν να δουν την ομάδα τους. Βρες εσύ εισιτήρια γι' αυτούς και χάλασε τη μόστρα στα τηλεοπτικά υπερθεάματα, στους παραγοντίσκους και στους απατεώνες ξαναφέρνοντας περισσότερο χρώμα στις εξέδρες..ξεκίνα από τα απλά και οργάνωσε μια απλή κοινή δράση, μια λινάτσα σε κάθε ματς έστω για τις μετακινήσεις. Στα σκηνικά παίξε στα ίσια..άσε τους πούστηδες στην άκρη και παίξε στα ίσια όσο μπορείς και αντέχεις..αν ο άλλος έρθει σπίτι σου εσύ βρες τον στα ίσια και μόνος σου..επαναπροσδιόρισε τον όρο ''σεβασμός''..όσοι κάθονται να τσακωθούν πάντα με κάθε ρίσκο τον ¨αξίζουν¨..κάνε πέρα τους ρουφιάνους και τους άκυρους και ξαναπαίξε αγνό οπαδικό ξύλο με την βία ως μέσο έκφρασης και καύλας για τα χρώματά σου .Και να θυμάσαι ότι σαν οπαδός είσαι μέρος μιας κοινωνίας..μην την αφήνεις μόνη στα δύσκολα..ανέλαβε κοινωνικοπολιτική δράση σαν οπαδός εντός και εκτός γηπέδων..εκεί όπου ο εχθρός είναι κοινός..δείξε τι αξίζεις..ότι είσαι ότι πιο αγνό παράγει μια κοινωνία..
ΥΓ1:Το κείμενο απευθύνεται σε εμένα
ΥΓ2:ΜΠΑΤΣΟΙ ΨΟΦΟ
ΥΓ3:Και καθώς έγραφα το αρθράκι μια χαρμόσυνη είδηση έφτασε στα αυτιά μου για τα της Αθήνας τουλάχιστον..άντε να δούμε..
Η διάσπαση του συνδέσμου-Οι "ΘΡΑΚΕΣ"
Το καλοκαίρι του 2003 κάποια μέλη του συνδέσμου (κυρίως μεγαλύτερης ηλικίας) με επικεφαλής τον τότε πρόεδρο θα αποσυρθούν από τον σύνδεσμο με τις δικαιολογίες της χρήσης ουσιών από ορισμένα μέλη και κάποια άλλα εσωτερικά ζητήματα. Από τα μέλη που αποχώρησαν θα ιδρυθεί ένας άλλος σύνδεσμος οι "ΘΡΑΚΕΣ". Οι "ΘΡΑΚΕΣ" θα νοικιάσουν ένα χώρο στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας λίγο πιο κάτω από τον σύνδεσμο των "REBELS" κι έτσι λειτουργούν παράλληλα δύο σύνδεσμοι μέσα στην πόλη. Η τηλεοπτική εκπομπή μετονομάζεται σε "Παρέα με τους ΘΡΑΚΕΣ" (αργότερα με το κλείσιμο των συνδέσμων θα μετονομαστεί σε "Αθλητικό Πανόραμα" όπως παραμένει μέχρι σήμερα) και στα εκτός έδρας παιχνίδια θα βγαίνει ξεχωριστή εκδρομή πλέον από τον καινούργιο σύνδεσμο. Στο γήπεδο της Ξάνθης οι δύο σύνδεσμοι θα χρησιμοποιούν την ίδια θύρα ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι οι "ΘΡΑΚΕΣ" εκείνη την περίοδο είχαν φιλοξενήσει στο σύνδεσμο τους οπαδούς του Πανηλειακού.
Το τέλος
Τον Μάρτιο του 2004 μετά το ισόπαλό παιχνίδι με την Προοδευτική και τις έντονες αποδοκιμασίες στο γήπεδο για την αγωνιστική εικόνα της ομάδας άλλα και μετά την αναγραφή κάποιων υβριστικών συνθημάτων προς το πρόσωπο του Χ. Πανόπουλου (τα οποία έφεραν την υπογραφή "REBELS" αλλά είχαν γραφτεί από τους "ΘΡΑΚΕΣ" όπως αποδείχθηκε αργότερα) ο μεγαλομέτοχος θα βρει την αφορμή που ήθελε για να απαλλαγεί από τους συνδέσμους. Μπράβοι στις δουλείες των ηγετικών μελών, απειλές προς αυτούς, κινητοποίηση της αστυνομίας και συνεχείς έφοδοι στους συνδέσμους με το πρόσχημα της χρήσης και διακίνησης ουσιών αλλά και συκοφαντικά δημοσιεύματα δημοσιογράφων εναντίον τους είναι μερικά από αυτά που επακολουθούν. Παράλληλα εφαρμόστηκε και η γνωστή μέθοδος του face control με τη βοήθεια μπράβων και security του γηπέδου και η απαγόρευση εισόδου σε αυτό συγκεκριμένων ατόμων. Έτσι μέσα σε ένα μήνα οι σύνδεσμοι "REBELS" και "ΘΡΑΚΕΣ" θα αναγκαστούν να κλείσουν.
Οι μετέπειτα προσπάθειες.
XANTHIFANS
Από το 2002 και πριν κλείσουν οι σύνδεσμοι είχε δημιουργηθεί η διαδικτυακή κοινότητα οπαδών του ΑΟΞ με τίτλο "XANTHIFANS". Μετά το κλείσιμο των συνδέσμων κι ενώ η Ξάνθη αγωνίζεται στη νέα έδρα της μερικά άτομα πρώην συνδεσμίτες μαζί με αρκετή νεολαία αποφασίζουν να ξεκινήσουν κάτι από την αρχή. Έτσι από την θύρα Α1 που ήταν αρχικά η μικρή παρέα των "XANTHIFANS" αρχίζουν να παίρνουν όλοι μαζί εισιτήρια στην θύρα Β1 ενώ αργότερα βγαίνουν και οι πρώτες εκδρομές μετά από καιρό σε εκτός έδρας παιχνίδια με ΒΕΡΟΙΑ, ΗΡΑΚΛΗ, ΑΠΟΛΛΩΝ ΚΑΛΑΜΑΡΙΑΣ, ΠΑΟΚ, ΆΡΗ, ΑΕΛ και με τον ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟ στο ΟΑΚΑ για τον ημιτελικό του κυπέλλου το 2007. Παράλληλα οι "XANTHIFANS" θα βραβεύσουν κάποια σημαντικά πρόσωπα στην ιστορία του συλλόγου ενώ θα συμμετάσχουν και στην γιορτή για τα 40 χρόνια. Το 2008 θα ιδρυθεί και επίσημα σύνδεσμος με την ονομασία "Φιλαθλητικός σύλλογος XANTHIFANS" με καταστατικό και απόφαση πρωτοδικείου. 
Τα πρώτα γραφεία είναι στην οδό Χατζησταύρου 9 σε ένα χώρο που θα γίνει το νέο στέκι των οπαδών της Ξάνθης. Τότε αποφασίζεται η μεταφορά πίσω στην θύρα Α1 για τους αγώνες ποδοσφαίρου καθώς και η στήριξη της ομάδας μπάσκετ της πόλης. Ο κόσμος συνεχίζει να στηρίζει την προσπάθεια με τα γραφεία των "XANTHIFANS" να αποδεικνύονται μικρά για να αντέξουν κάτι τέτοιο. Έτσι γίνεται μεταφορά στην οδό Χατζησταύρου 14 σε ένα μεγαλύτερο χώρο όπου βρίσκονται οι "XANTHIFANS" μέχρι σήμερα. Στο τέλος της περιόδου 2011/2012 θα δεχθούν απαξιωτική επίθεση από την ΠΑΕ μετά τις διαμαρτυρίες τους για την αγωνιστική κατάσταση της ομάδας και θα σταματήσουν την οργανωμένη παρουσία στο γήπεδο σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Από το 2008 οι "XANTHIFANS" αποκτούν την δική τους φωνή στο Xanthi Channel με την εκπομπή "Άσπρο-Κόκκινο" την οποία παρουσιάζει ο πρόεδρος του συνδέσμου.
ΑΚΡΙΤΕΣ
Το 2003 θα δημιουργηθεί ο σύλλογος φίλων "ΑΚΡΙΤΕΣ" που αποτελείται από άτομα της οικογενειακής κερκίδας και κατόχους ακριβών διαρκείας στο νέο γήπεδο.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ
Άλλη μια προσπάθεια είχε γίνει το καλοκαίρι του 2005 με την ίδρυση του συνδέσμου "ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ" από τον Ευτύχη Πατσούρα (ιδρυτικό μέλος των "REBELS"). Σε αυτή την προσπάθεια η οποία φιλοδοξεί να είναι η συνέχεια των "REBELS" ο Ε.Πατσούρας έχει μαζί του περίπου 20 πρώην μέλη του ιστορικού αυτού συνδέσμου και νοικιάζονται για τα γραφεία του συνδέσμου αυτού το ιστορικό υπόγειο της οδού Βασιλίσσης Σοφίας που ήταν και ο παλιός χώρος των "REBELS". Αυτή η προσπάθεια δεν θα έχει όμως συνέχεια καθώς υπήρχαν ήδη οι "XANTHIFANS" οι οποίοι είχαν συσπειρώσει την νεολαία της πόλης. Με ελάχιστες πλέον οργανωτικές ικανότητες αλλά και με χαμηλό αριθμό μελών ο σύνδεσμος αυτός θα τερματίσει κάπως άδοξα την πορεία του.
Οι υπόλοιπες κινήσεις.
Μια κίνηση η οποία δεν θα έχει επιτυχία θα είναι και αυτή που έγινε το 2009 με στόχο την επαναλειτουργία των "REBELS" από τον πρώην πρόεδρο τους ο οποίος είχε αποχωρήσει και είχε ιδρύσει τους "ΘΡΑΚΕΣ" το 2003.
Στην Ξάνθη επίσης τα τελευταία χρόνια υπάρχουν o "ΑΥΤΟΝΟΜΟΣ ΠΥΡΗΝΑΣ ΟΠΑΔΩΝ ΞΑΝΘΗΣ" και οι "SICK BOYS" που είναι κάποιες παρέες οπαδών την Ξάνθης ενάντια στο μοντέρνο ποδόσφαιρο και έχουν σαφή πολιτικό προσανατολισμό.
Α.Ο.Ξ.
Μέχρι το 1967 στην Ξάνθη υπήρχαν οι ομάδες "Ορφέας Ξάνθης" με έτος ίδρυσης το 1908 και η "Ασπίδα Ξάνθης" που είχε ιδρυθεί το 1923. Το 1967 οι διοικήσεις των δύο ομάδων αποφασίζουν να ενωθούν ώστε η πόλη να εκπροσωπείται από μια δυνατή ομάδα κι έτσι ιδρύεται ο Α.Ο.Ξ. (Αθλητικός Όμιλος Ξάνθης). Η νέα ομάδα μετά από την αναδιάρθρωση που είχε γίνει στις κατηγορίες αγωνίζεται στην Β Εθνική (η οποία τότε ήταν σε ομίλους) αντί για το τοπικό πρωτάθλημα στο οποίο θα έπρεπε να αγωνιστεί. Στην Β Εθνική θα παραμείνει για αρκετά χρόνια.
Τα πρώτα χρόνια-οι "ΚΟΚΚΙΝΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ"
Από την ίδρυση του Α.Ο.Ξ. μέχρι και της αρχές του 80' ο κόσμος της Ξάνθης δίνει μαζικά το παρών τόσο εντός έδρας όσο και στα κοντινά εκτός έδρας παιχνίδια χωρίς όμως να υπάρχει κάποια στοιχειώδης οργάνωση. Τότε μερικά άτομα που είχαν συχνή παρουσία δίπλα στην ομάδα παίρνουν την απόφαση να δώσουν χρώμα στην κερκίδα αλλά και να έχουν μια καλύτερη οργάνωση εντός και εκτός έδρας. Έτσι δημιουργείται η παρέα που φτιάχνει τα πρώτα πανιά και κάποιες σημαίες ενώ ακούγονται και τα πρώτα μαζικά συνθήματα. Αυτή η παρέα ονομαζόταν "ΚΟΚΚΙΝΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ". Την τελευταία αγωνιστική της περιόδου 1982/1983 ο Α.Ο.Ξ. θα αντιμετωπίσει εκτός έδρας την ήδη υποβιβασμένη στην Γ Εθνική Αναγέννηση Γιαννιτσών σε ένα παιχνίδι που κρινόταν η παραμονή του στην κατηγορία. Οι "ΚΟΚΚΙΝΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ" κινητοποιούν αρκετό κόσμο από την πόλη κι έτσι 3000 ξανθιώτες θα βρεθούν στα Γιαννιτσά. Αυτή ήταν και η μεγαλύτερη μετακίνηση Ξανθιωτών σε εκτός έδρας παιχνίδι.
Ο πρώτος οργανωμένος σύνδεσμος-Ο.Φ.Α.Ο.Ξ.
Την αγωνιστική περίοδο 1984/1985 η διοίκηση του Α.Ο.Ξ. θα βάλει ως στόχο την άνοδο στην Α' Εθνική αν και η κατάληξη θα είναι τελείως διαφορετική και τελικά η ομάδα θα υποβιβαστεί στην Γ' Εθνική. Όμως παρά την κακή αγωνιστική πορεία του Α.Ο.Ξ. , αυτή η περίοδος θα είναι σημαντική στην οπαδική ιστορία της Ξάνθης καθώς τότε ιδρύθηκε ο πρώτος οργανωμένος σύνδεσμος με την ονομασία "Ο.Φ.Α.Ο.Ξ." (Όμιλος Φιλάθλων Α.Ο.Ξ.). Η παρέα "ΚΟΚΚΙΝΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ" μεγαλώνει και συνεχίζει πλέον πιο επίσημα. Έτσι νοικιάζονται τα πρώτα γραφεία όπου θα στεγαστεί ο σύνδεσμος αυτός (επίσημα με καταστατικό). Μετά από ένα χρόνο η ομάδα επιστρέφει στην Β' και το 1988/1989 έρχεται η άνοδος στην Α' Εθνική. Κάτι που κάθε Ξανθιώτης οπαδός περίμενε για χρόνια είχε γίνει πραγματικότητα. Ο κόσμος γιορτάζει το γεγονός με πορεία μέσα στην πόλη ενώ οι πανηγυρισμοί θα συνεχιστούν και για αρκετό καιρό μετά την άνοδο.
REBELS-Οι επαναστάτες της Ξάνθης
Η ίδρυση-Τα πρώτα χρόνια
Με την άνοδο στην Α εθνική θα γίνει οπαδικά κάτι πιο δυναμικό. Στον μικρό χώρο των γραφείων του "Ο.Φ.Α.Ο.Ξ." κάποια άτομα παίρνουν την απόφαση για κάτι καλύτερο. O χώρος αυτός εγκαταλείπεται και ο σύνδεσμος σταματάει την λειτουργία του. Νοικιάζεται το γνωστό υπόγειο της οδού Βασιλίσσης Σοφίας που θα είναι για χρόνια η βάση των φανατικών οπαδών του Α.Ο.Ξ με την πρώτη ομάδα του νέου συνδέσμου να αποτελείται από τα αδέρφια Καρύδα, τον Κοτόρνο, τον Πατσούρα, τον Αργύρη, τον "κουρέα", τον "ξινό" και τον "over". Έτσι ιδρύονται και επίσημα οι "REBELS". Η ονομασία αυτή θα δοθεί από τους ιδρυτές για να συμβολίσει την επαρχιακή οπαδική επανάσταση ενάντια στις ομάδες του ΠΟΚ και της Θεσσαλονίκης καθώς είναι γνωστό ότι "REBELS" σημαίνει επαναστάτες. 
Με την ίδρυση του συνδέσμου αρχίζει ένα άνοιγμα στη νεολαία (και όχι μόνο) της Ξάνθης και του νομού ευρύτερα. Με αφορμή την άνοδο στην Α' Εθνική στο μέρος που υπήρχε η μικρή κερκίδα (χώρος από τον οποίο έβλεπαν τα παιχνίδια οι "ΚΟΚΚΙΝΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ" και αργότερα ο Ο.Φ.Α.Ο.Ξ.) χτίζεται η θύρα 3 που γίνεται η θύρα των REBELS και ο χώρος συγκέντρωσης των φανατικών οπαδών της ομάδας. Τα πρώτα χρόνια στην πρώτη κατηγορία ο κόσμος δίνει μαζική παρουσία στα παιχνίδια του Α.Ο.Ξ. Αρχίζουν οι πρώτες εκδρομές στα εκτός έδρας παιχνίδια σε Θεσσαλονίκη και επαρχιακές πόλεις της Μακεδονίας αλλά και σε πιο μακρινά μέρη. Ένα πούλμαν με "REBELS" ξεκινάει πάντα για το εκτός έδρας παιχνίδι έστω και με τη συμμετοχή λίγων ατόμων.
Τα έτη 1992-1996 ο σύνδεσμος έχει συνεχώς ανοδική πορεία. Έίναι χαρακτηριστικό ότι και σε παιχνίδια χαμηλού ενδιαφέροντος στο γήπεδο συνολικά υπάρχουν 6-7 χιλιάδες κόσμου με την θύρα 3 να είναι πάντα γεμάτη. Ειδικά όμως τα παιχνίδια με την Καβάλα εντός κι εκτός τα οποία αποτελούν τοπικά ντέρμπυ (ο Πανθρακικός βρισκόταν στην Δ εθνική τότε και δεν υπήρχε κάτι ανάλογο) είναι κάτι σημαντικό για τους Ξανθιώτες. Το 1992 γίνεται εκδρομή στο Καυτανζόγλειο για εκτός έδρας παιχνίδι με τον Ηρακλή. Στην επιστροφή οι εκδρομείς θα ζητήσουν από τον οδηγό να περάσει μέσα από την πόλη της Καβάλας για μια στάση. Αυτό τελικά γίνεται και τα πούλμαν σταματάνε στις καφετέριες μπροστά από το λιμάνι δηλαδή στο κέντρο της Καβάλας. Εκεί για περίπου μισή ώρα θα γίνουν συγκρούσεις με Καβαλιώτες μέχρι να εμφανιστεί η αστυνομία και οι Ξανθιώτες να πάρουν τον δρόμο της επιστροφής. Αυτό το περιστατικό είναι η αρχή από μια σειρά σκηνικών μεταξύ Ξάνθης-Καβάλας που θα ακολουθήσουν και τα επόμενα χρόνια. Στην Ξάνθη υπήρχαν από παλιά σύνδεσμοι άλλων ομάδων (ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ, ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΥ, ΑΕΚ, ΠΑΟΚ, ΆΡΗ) και κατά καιρούς είχαν γίνει διάφορα μεμονωμένα περιστατικά κυρίως όταν έπαιζε η Ξάνθη με την αντίστοιχη ομάδα τις προηγούμενες μέρες ή την μέρα του αγώνα άλλοτε νικηφόρα και άλλοτε όχι για τους "REBELS".
Η προσφορά τους στην ομάδα
Το 1996 όμως θα απασχολήσουν τον σύνδεσμο και τα διοικητικά της ομάδας. Ο μεγαλομέτοχος της ΠΑΕ Skoda Ξάνθη Χ. Πανόπουλος έχει σαν σχέδιο την μετονομασία της ομάδας σε Skoda Θράκης με στόχο την δημιουργία ομάδας που θα αφορά όλη την Θράκη και θα έχει κινητή έδρα (μισά παιχνίδια στην Αλεξανδρούπολη και μισά στην Ξάνθη). Οι "REBELS" θα διοργανώσουν πορεία στην οποία θα λάβουν μέρος περίπου 2000 άτομα τα οποία κατευθύνονται στο ξενοδοχείο όπου βρίσκεται η αποστολή της ομάδας και η διοίκηση. Εκεί μετά από έντονη αντιπαράθεση που είχαν με τον μεγαλομέτοχο θα του "απαγορεύσουν" την διάλυση και τον αφανισμό της ομάδας. Αυτή ήταν η σημαντικότερη προσφορά τους προς τον σύλλογο. Αργότερα όταν ο μεγαλομέτοχος θα αποφασίσει να αλλάξει πλήρως το σήμα της ομάδας (με την τοποθέτηση του σήματος της εταιρείας Skoda δίπλα στον Δημόκριτο) αλλά και το χρώμα στις φανέλες από κόκκινο σε πράσινο οι "REBELS" θα έρθουν πάλι σε αντιπαράθεση μαζί του και αυτό θα τους βάλει στο στόχαστρο ακόμα περισσότερο. Αρχικά οι REBELS είχαν πάρει την απόφαση να μην έχουν φιλίες με οπαδούς καμίας άλλης ομάδας.
Αυτό όμως το 1996 θα αλλάξει και έτσι θα φιλοξενήσουν στο σύνδεσμο, οπαδούς του Πανιωνίου ενώ θα αρχίσουν να βλέπουν με φιλικές διαθέσεις όλες τις ομάδες εκτός ΠΟΚ και Θεσσαλονίκης. Εκείνη την περίοδο οι REBELS φτάνουν να έχουν 800 εγγεγραμμένα μέλη. Ο σύνδεσμος σε κάθε εντός έδρας αγώνα διαθέτει δύο πούλμαν τα οποία μεταφέρουν oοπαδούς-φιλάθλους όχι μόνο των REBELS αλλά και από τα ορεινά χωριά την Ξάνθης με επίκεντρο τη Σμίνθη και άλλα δύο πούλμαν τα οποία μεταφέρουν κόσμο από τα χωριά του κάμπου της Ξάνθης (Άβδηρα, Γενισέα κλπ). Αυτό θα διαρκέσει μέχρι το 2000 όπου άρχισε μια οπαδική πτώση και τα δύο πούλμαν του κάμπου θα σταματήσουν καθώς δε μαζευόταν αρκετός κόσμος ενώ στα ορεινά θα μείνει το ένα πούλμαν. Από το 2001 οι "REBELS" θα αποκτήσουν την δική τους φωνή τηλεοπτικά στο ΚΑΝΑΛΙ 6. Είναι μια εκπομπή που παρουσιάζει ο πρόεδρος τους με τίτλο "Παρέα με τους REBELS". Τον Σεπτέμβρη του 2002 η Ξάνθη θα δώσει το πρώτο ευρωπαϊκό της παιχνίδι εκτός έδρας με τη Lazio και οι "REBELS" θα κάνουν την μεγαλύτερη μετακίνηση τους. Στη Ρώμη θα βρεθούν συνολικά 700 άτομα εκ των οποίων οι 400 είναι μέλη του συνδέσμου που είχαν μεταβεί οδικώς μέχρι εκεί.